Άρθρο του τούρκου επαναστάτη ποιητή Ναζίμ Χικμέτ στην εφημερίδα Son Telgraf στις 30 Νοεμβρίου του 1924
[Εισαγωγικό σημείωμα: Πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης κατά την επανάσταση του 1905, δεύτερος ηγέτης της συμβουλιακής-σοβιετικής Επανάστασης του 1917, ιδρυτής και αρχιστράτηγος του Κόκκινου Στρατού, που νίκησε τους Λευκούς, οι οποίοι υποστηρίζονταν από 14 ιμπεριαλιστικές χώρες, στον εμφύλιο πόλεμο (1918-1921). Λεβ Νταβίντοβιτς Τρότσκι, ένας από τους δύο επίτιμους προέδρους της Κομμουνιστικής Διεθνούς (που ιδρύθηκε το 1919) εκτός του Λένιν· ηγέτης και ιδρυτής της IV Διεθνούς, ο οποίος αντιστάθηκε στον γραφειοκρατικό εκφυλισμό στη Σοβιετική Ένωση μέχρι τέλους, χωρίς να παραδοθεί· ηγετική φωνή της παγκόσμιας επανάστασης και του προλεταριακού διεθνισμού, δέχτηκε επίθεση πριν από 83 χρόνια, στις 20 Αυγούστου 1940, στο Μεξικό από ένα πράκτορα που του είχε ανατεθεί η δολοφονία του «γέρου», με προσωπική εντολή του Στάλιν. Παρά το χτύπημα στο κεφάλι, ήταν αρκετά ψύχραιμος ώστε να πει στον φρουρό του που μπήκε στο δωμάτιο “μην τον σκοτώσετε, πρέπει να ζήσει”· πέθαινε την επόμενη μέρα από εγκεφαλική αιμορραγία.
Φέτος τιμούμε τον Τρότσκι με ένα άρθρο του Ναζίμ Χικμέτ.
Όπως είναι γνωστό, μεταξύ 1921-24 ο [σπουδαίος Τούρκος ποιητής και κομμουνιστής μαχητής, γέννημα θρέμμα της Θεσσαλονίκης] Ναζίμ Χικμέτ ήταν φοιτητής στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Ανατολικών Λαών (KUTV) στη Μόσχα, πρωτεύουσα της επαναστατικής Ρωσίας. Απέκτησε όλη την κομμουνιστική του παιδεία και κουλτούρα στο κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον αυτών των πρώτων εκθαμβωτικών χρόνων της Σοβιετικής Ένωσης. Στάθηκε φρουρός στην κηδεία του Λένιν και είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει από κοντά τις περίφημες ρητορικές ικανότητες του Τρότσκι. Μετά την επιστροφή του στην Τουρκία, έγραψε μια σειρά άρθρων για την ημερήσια εφημερίδα Son Telgraf με τίτλο “Ανάμεσα στους Μπολσεβίκους”. Δημοσιεύουμε εδώ το μέρος αυτής της σειράς με τίτλο “Τρότσκι”. Το άρθρο αποκαλύπτει την από πρώτο χέρι αντίληψη του Ναζίμ Χικμέτ για αυτόν τον μεγάλο ήρωα της Οκτωβριανής Επανάστασης και του εμφυλίου πολέμου. (Ημερομηνία δημοσίευσης, 30 Νοεμβρίου 1924).
Το άρθρο περιέχεται στο Nazim Hikmet in the Comintern Documents, ed. Erden Akbulut. Η εισαγωγή από την εφημερίδα Gerçek των Τούρκων συντρόφων του DİP.]
Φορούσε στολή του Κόκκινου Στρατού. Ήταν μεγαλόσωμος. Το πιο χαρακτηριστικό μέρος του προσώπου του ήταν τα αστραφτερά μάτια του και το γκρίζο μουσάκι του… Τον προσπεράσαμε αργά. Το βλέμμα του μας εντόπισε μέχρι και το τελευταίο μέλος της ομάδας μας. Τον συνόδευαν πολλοί διοικητές του Κόκκινου Στρατού, λαϊκοί κομισάριοι, ξένοι επαναστάτες ηγέτες. Όταν η ομάδα που βάδιζε πίσω από τη δική μας έφτασε στο επίπεδό του, φώναξε με τη βοή ενός τρελού θυελλώδους ανέμου που ξερίζωνε ένα δάσος:
“Ζήτω οι θυρωροί των εμπορικών καταστημάτων!”
Γυρίσαμε όλοι τα κεφάλια μας προς τα πίσω και ακούσαμε τον αντίθετο ήχο αυτής της φωνής. Η απάντηση ήταν πολύ αμυδρή. Υπήρχε μια βαθιά σιωπή. Ξαφνικά ο Τρότσκι έκανε δύο βήματα προς τα εμπρός και μετά βροντοφώναξε σαν κεραυνός: “Φωνάξτε τόσο δυνατά που η φωνή σας να ακουστεί μέχρι τη Βουλή των Λόρδων στο Λονδίνο! Ζήτω οι θυρωροί των εμπορικών εγκαταστάσεων! Ζήτω!” Η απάντηση σε αυτό το “ούρα (ζήτω)” εξερράγη σε μια στιγμή σαν πυροβολαρχία που ανοίγει πυρ…
Τα αυτιά μου βούιζαν σαν να χτυπούσε ένα ευλογημένο τύμπανο στο βάθος. Είχαμε απομακρυνθεί αρκετά από τον χώρο της παρέλασης. Κάναμε κύκλο γύρω από την Κόκκινη Πλατεία και μπήκαμε στα σοκάκια της. Μπροστά και πίσω μας, ένα ποτάμι ανθρώπων χωρίς αρχή και τέλος κυλούσε ατέλειωτα σε παραπόταμους. Ρώτησα την κοπέλα δίπλα μου:
– Γιατί οι επιστάτες απάντησαν τόσο αμυδρά στην αρχή…
Το κορίτσι από το πανεπιστήμιο χαμογέλασε και είπε:
– Στη Ρωσία, οι θυρωροί των διαμερισμάτων, των κατοικιών και των εμπορικών καταστημάτων είναι από τα λιγότερο επαναστατικά μέλη της κοινωνίας. Κατά τη διάρκεια της Τσαρικής εποχής, η αστυνομία χρησιμοποιούσε αυτούς τους άνδρες ως κατασκόπους. Μάλιστα μια περίφημη φοιτητική διαδήλωση στην Πετρούπολη διαλύθηκε από τους θυρωρούς με τα χοντρά μπαστούνια τους. Αλλά πού είναι το κακό; Μπορούν κι αυτοί να μάθουν να φωνάζουν αρκετά δυνατά ώστε να ταρακουνήσουν τη Βουλή των Λόρδων. Πείτε μου, είναι η πρώτη φορά που βλέπετε τον Τρότσκι;
– Είναι η πρώτη φορά που τον βλέπω τόσο κοντά.
-Έχετε πληροφορίες για τη ζωή και την προσωπικότητά του;
-Λίγες.
-Θα θέλατε να αυξήσετε τις γνώσεις σας;
-Ναι.
-Τότε ακούστε με, επιτρέψτε μου να σας πω.
Και η κοπέλα από το πανεπιστήμιο άρχισε να μου μιλάει για τον Τρότσκι μέσα στον πιο έντονο θόρυβο από επαναστατικά τραγούδια και τους φλεγόμενους ανέμους από κόκκινες σημαίες:
«Το Τρότσκι δεν ήταν το πραγματικό του όνομα, ήταν το όνομα που αναγραφόταν στο διαβατήριό του όταν κατέφυγε στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια της Τσαρικής περιόδου. Αλλά καθώς όλη η επαναστατική του φήμη ξεκίνησε από αυτή τη στιγμή, το πραγματικό του όνομα ξεχάστηκε. Ο Τρότσκι είναι δημοσιογράφος στο επάγγελμα.
Ακόμη και σήμερα, δεν έχουμε καλύτερο δημοσιογράφο στη Ρωσία. Έχει μια ανεξάντλητη ευγλωττία και μια φωνή που δεν μπορεί να πνιγεί. Κοιτάξτε, από τις οκτώ το πρωί μέχρι τις οκτώ το βράδυ σήμερα, χωρίς να σταματήσει να ακούει, φωνάζει το όνομα κάθε οργάνωσης που περνάει. Ακούσατε πώς φωνάζει. Υπάρχουν τουλάχιστον είκοσι ή τριάντα χιλιάδες οργανώσεις στη Μόσχα, και νομίζω ότι είναι μεγάλη δουλειά να τις χαιρετάς όλες. Ο Τρότσκι είναι ο δεύτερος μεγάλος ηγέτης της επανάστασης μετά τον Λένιν. Ο Τρότσκι δεν ήταν μπολσεβίκος πριν. Όταν ξεκίνησε η επανάσταση, εντάχθηκε στο κόμμα.
Τα τελευταία δέκα χρόνια της 20-25χρονης ζωής του στο Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, ο Τρότσκι πολέμησε πολλές φορές τους Μπολσεβίκους και ιδιαίτερα τον Λένιν. Σήμερα είναι λενινιστής. Αλλά λέει σε ένα από τα έργα του: “Στον λενινισμό έφτασα μέσα από τον αγώνα”. Μετά την Επανάσταση, είχε πολλές θεωρητικές συζητήσεις με τον Λένιν. Αυτές οι θεωρητικές συζητήσεις έχουν μεγάλη σημασία. Γιατί αυτές οι θεωρίες που προκύπτουν από τις συζητήσεις θα δώσουν νέα ώθηση στη θεωρία. Οι συζητήσεις για τα “εργατικά συνδικάτα” εξετάστηκαν σε όλους τους πυρήνες του κόμματος, ένα άτομο υπερασπίστηκε την ιδέα του Τρότσκι, ένα άτομο υπερασπίστηκε την ιδέα του Λένιν, και τελικά, η ιδέα του Λένιν έγινε αποδεκτή από την πλειοψηφία. Οι πρακτικές οργανωτικές ικανότητες του Τρότσκι ήταν εξαιρετικές. Ήταν αυτός που οργάνωσε τον Κόκκινο Στρατό και τον μετέτρεψε σε έναν οργανωμένο στρατό, και ακόμη αναμόρφωσε και οργάνωσε τις σιδηροδρομικές μεταφορές τα τελευταία χρόνια. Στις πιο ευαίσθητες στιγμές της επανάστασης, επέδειξε μεγάλες αρετές και έσωσε την επανάσταση πολλές φορές. Όταν π.χ. οι Λευκοί έφτασαν σε απόσταση 8 χιλιομέτρων από την Πετρούπολη…»
Ξαφνικά η κοπέλα διακόπηκε από έναν εικοσιπεντάχρονο άνδρα που περπατούσε στην αριστερή πλευρά και αμέσως παρενέβη ανάμεσα στην κοπέλα και σε μένα και είπε με πολύ εντυπωσιακή φωνή:
– Περίμενε… Περιμένετε… Περιμένετε… Θα σου πω τα υπόλοιπα… Νομίζω ότι ήσασταν στο μέτωπο προς τα νότια εκείνη τη στιγμή, σωστά… Άσε με να σου πω… Ακούστε…
Ξαφνιάστηκα. Για πρώτη φορά, αυτός ο νεαρός άνδρας, ο οποίος περπατούσε δίπλα μου επί 8 ώρες τραγουδώντας κόκκινα τραγούδια και περπατώντας με κλειστά μάτια σαν να μην έβλεπε τον περιβάλλοντα χώρο, απευθυνόταν στην κοπέλα και σε μένα. Η κοπέλα παρατήρησε την έκπληξή μου και γέλασε. Ο άλλος, προσκολλημένος σφιχτά στο χέρι μου και αλληθωρίζοντας τα ωχρά μπλε μάτια του, άρχισε να μου αφηγείται με ενθουσιασμένη φωνή:
– Οι Λευκοί βρίσκονταν σε απόσταση οκτώ χιλιομέτρων από την Πετρούπολη και θα εισέρχονταν στην πόλη σε τρεις ή τέσσερις ώρες. Υπήρχε μόνο μια διέξοδος για τους Μπολσεβίκους: Να στείλουν τους εργάτες του εργοστασίου που δούλευα εναντίον των Λευκών. Ωστόσο, ήμασταν όλοι ανεξαιρέτως Μενσεβίκοι και από την αρχή της επανάστασης είχαμε παραμείνει ουδέτεροι σε κάθε είδους μάχες πολιτών… Θα παραμέναμε και πάλι ουδέτεροι… Αλλά…
Ο νεαρός διέκοψε, το μέτωπό του κιτρίνισε, μετά αγκαλιάστηκε περισσότερο πάνω μου:
– Αλλά ο Τρότσκι ήρθε στο εργοστάσιο… Και εμείς οι πέντε χιλιάδες Μενσεβίκοι, οι φανατικοί Μενσεβίκοι, αρπάξαμε τα όπλα και ορμήσαμε στο μέτωπο κάτω απ’ τη σημαία των Μπολσεβίκων… Πώς συνέβη αυτό; Να πώς έγινε! Είπαν ότι θα έρθει ο Τρότσκι! Όλοι φωνάζαμε, “Όχι, δεν τον θέλουμε, Κάτω ο Τρότσκι!” Αλλά εκείνον δεν τον ένοιαζε, μπήκε ανάμεσά μας. Μαζευτήκαμε στη μεγάλη πλατεία του εργοστασίου, και αυτός περπάτησε αργά μέχρι τα ερείπια μιας μηχανής στη βάση ενός ψηλού τοίχου και ξαφνικά γύρισε το πρόσωπό του προς το μέρος μας. Εμείς φωνάζαμε με όλη μας τη δύναμη: “Φύγετε από εδώ!” Με μια ξαφνική κίνηση έβγαλε το παλιό σκισμένο καπέλο του. Τα μαύρα μαλλιά του έπεσαν και από τις δύο πλευρές του πλατιού μετώπου του πάνω στο αυλακωμένο μέτωπό του. Τα μάτια του έκαιγαν. Οι κραυγές σταδιακά σταμάτησαν. Μας κοίταζε χωρίς να κάνει καμία κίνηση. Εμείς ήμασταν σιωπηλοί. Στεκόταν ακίνητος. Τα φλεγόμενα μάτια του Τρότσκι μεγάλωσαν και δεν μπορούσα να δω τίποτα άλλο παρά μόνο αυτά τα δύο μάτια… Τότε ξαφνικά αυτά τα δύο μάτια, που έκαιγαν σαν δύο τεράστια καμίνια, φούντωσαν σαν να τα είχαν ανάψει, και ένα ουρλιαχτό, σαν την κραυγή χιλίων καμπάνων, ήχησε στα αυτιά μου:
-Σύντροφοι… Ο εχθρός είναι 8 χιλιόμετρα μακριά, η επανάσταση κινδυνεύει. Στα όπλα!…
Δεν ξέρω τι συνέβη, πέντε χιλιάδες άνθρωποι που είχαν γεμίσει την πλατεία, πέντε χιλιάδες Μενσεβίκοι εργάτες, σαν ένας υπάκουος στρατός, στράφηκαν προς τα αριστερά και, βγαίνοντας από την πόρτα που είχε δείξει με το δάχτυλό του ο Τρότσκι, όρμησαν στα φορτηγά γεμάτα όπλα που είχαν ετοιμαστεί έξω και πήγαν στο μέτωπο… Από εκείνη τη μέρα είμαι μέλος του Μπολσεβίκικου Κόμματος και όλοι οι πέντε χιλιάδες εργάτες σήμερα έχουν μία ή δύο πληγές από εκείνες τις μάχες!
Ο νεαρός δίπλα μου σιώπησε ξαφνικά. Άφησε το χέρι μου… Μετακινήθηκε πάλι προς τα αριστερά μου και, κλείνοντας τα μάτια του όπως και πριν, ταίριαξε τη φωνή του με εκείνους που τραγουδούσαν κόκκινα τραγούδια με το μέτωπο ψηλά.
Η νύχτα έπεφτε. Οι ομάδες που επέστρεφαν στις περιφέρειές τους διαλύονταν. Η ομάδα μας διαλύθηκε επίσης αργά. Οι δρόμοι ήταν πολύ φωτεινοί. Στις πόρτες των κινηματογράφων και των θεάτρων, στρατιώτες και ναύτες του Κόκκινου Στρατού ήταν στοιβαγμένοι με άνδρες και γυναίκες εργάτες με εικόνες του Τρότσκι και του Λένιν στο στήθος τους. Απόψε όλοι οι χώροι διασκέδασης είναι ελεύθεροι γι’ αυτούς. Καθώς αποχωριζόμουν το κορίτσι, μου έδωσε μια διεύθυνση με τα φλογερά μάτια της. Τη διεύθυνση μιας λέσχης της Κομσομόλ. Θα συναντηθούμε εκεί απόψε. Καθώς τρώγαμε, σκεφτόμουν συνέχεια τον Τρότσκι, έναν πολύ παραγωγικό δημοσιογράφο, πράγματι. Κάθε μέρα πρέπει να υπάρχουν ένα ή δύο άρθρα στις εφημερίδες Πράβδα και Ιζβέστια. Και τι παράξενα άρθρα. Μερικές φορές κάνει μια μακρά και βαθιά ανάλυση της παγκόσμιας πολιτικής. Άλλοτε ασπάζεται τις πιο βαριές θεωρίες του μαρξισμού και άλλοτε μας συμβουλεύει να μην βρίζουμε. Έγραψε ένα νέο τρίτομο έργο για τη λογοτεχνία. Έχει σημαντικά βιβλία για τον στρατό, το ταχυδρομείο, την αεροπορία… Εν ολίγοις, είναι σαν να μην υπάρχει θέμα που να μην έχει αγγίξει… Σε ένα άρθρο που αφιέρωσε πρόσφατα στους νέους γράφει: “Πρέπει να ροκανίσετε τον γρανιτένιο βράχο της γνώσης με τα δόντια σας!”
Μετάφραση: Αρ. Μ. / Νέα Προοπτική
