Όπως πρώτος τόνισε ο Μαρξ, από την έλευση της βιομηχανικής εποχής μέχρι και σήμερα, οι παραγωγικές σχέσεις στηρίχτηκαν βασικά στην αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων και στην εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, με βασικό στόχο το κέρδος και κύριο αποτέλεσμα τη συσσώρευση κεφαλαίου στα χέρια των λίγων.
Η συσσώρευση κεφαλαίου αντανακλάται σήμερα στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομική κρίση και ταυτόχρονα στην επιδείνωση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων, λόγω της βιομηχανικής δραστηριότητας και κουλτούρας που επιβλήθηκε στις ανεπτυγμένες χώρες αλλά και στις «αναδυόμενες» οικονομίες. Το άμεσο αποτέλεσμα των πιο πάνω αντανακλάται στις συνθήκες ζωής, αφού ο μισός πληθυσμός του πλανήτη ζει σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης, ενώ η τρομακτική αλλαγή των κλιματικών συνθηκών μας φέρνει αντιμέτωπους καθημερινά με ακραία καιρικά φαινόμενα. Ο κίνδυνος της εξάλειψης των δυνατοτήτων του πλανήτη, ώστε να μπορεί να συντηρήσει τις επόμενες γενιές, είναι πλέον ορατός.
Οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος έχουν ήδη ξεκινήσει και επηρεάζουν πολύ περισσότερο τους πιο φτωχούς. Κι όμως, λύσεις υπάρχουν και μπορούν να εφαρμοστούν. Οι λύσεις πρέπει να στοχεύουν στην πρόληψη, την προστασία και την αλληλεγγύη και να λαμβάνουν υπόψη τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών πληθυσμών, όπως οι ίδιοι τις υποδεικνύουν.
Η Γη δεν ξαναείχε ποτέ τόσο υψηλές συγκεντρώσεις αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα τα τελευταία 3,5 εκατομμύρια χρόνια. Ως εκ τούτου, ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία η ανθρωπότητα δεν είχε ζήσει σε έναν τόσο θερμό πλανήτη όσο εμείς σήμερα.
Η διεθνής κοινότητα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ δημιούργησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 μια διεθνή επιστημονική επιτροπή (IPCC) για να παρακολουθεί το φαινόμενο, να κάνει προβλέψεις και να εισηγείται παρεμβάσεις. Έκτοτε ο IPCC έχει δημοσιεύσει έξι μεγάλες εκθέσεις και έχει βελτιστοποιήσει τα μοντέλα πρόβλεψης των κλιματικών αλλαγών σε μεγάλο βαθμό (οι προβλέψεις τους από τη δεκαετία του ’90 και το 2000 για το κλίμα σήμερα έπεσαν μέσα -και μάλιστα σήμερα επαληθεύουμε τα χειρότερα σενάριά τους). Χρησιμοποιώντας αυτά τα μοντέλα, ο IPCC αναπτύσσει μια σειρά από διαφορετικά εναλλακτικά σενάρια για τη συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα στο μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η αύξηση του πληθυσμού, η οικονομική ανάπτυξη, η κατανάλωση ενέργειας, η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, οι τεχνολογικές αλλαγές, η αποψίλωση των δασών και οι χρήσεις γης.
Η πρόληψη πρέπει να περιλαμβάνει δημόσια έργα που θα προστατεύουν από την άνοδο των υδάτων και στροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι χώρες της Νότιας Ασίας βρίσκονται ήδη μπροστά στην κατανάλωση εναλλακτικών πηγών ενέργειας από το 37% στην Ινδία στο 51% στη Σρι Λάνκα. Οι χώρες αυτές έχουν κάθε λόγο να συνεχίσουν και να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ επεκτείνουν τα δίκτυά τους. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις τους θα πρέπει να επενδύσουν στη βιώσιμη γεωργία μικρής κλίμακας, που χρησιμοποιεί μεθόδους καλλιέργειας φιλικές προς το περιβάλλον, όπως ντόπιους σπόρους, φυσικά λιπάσματα και εντομοκτόνα, εναλλαγή καλλιεργειών και ταυτόχρονη καλλιέργεια πολλών ειδών. Οι μικροί παραγωγοί ήδη θρέφουν την πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού στο ένα τέταρτο της γης που χρησιμοποιεί η βιομηχανοποιημένη γεωργία, η οποία παράγει το ένα τέταρτο των εκπομπών του θερμοκηπίου παγκοσμίως, σπαταλά νερό και απαιτεί ακριβά λιπάσματα και φυτοφάρμακα.
Από την άλλη, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προσφέρουν βοήθεια και προστασία στους ανθρώπους που πλήττονται από την κλιματική κρίση, βοηθώντας τους ουσιαστικά να βρουν εναλλακτικές και να αποκτήσουν εισόδημα. Στην περίπτωση που είναι αναγκαία η μετακίνηση πληθυσμών, αυτό θα πρέπει να γίνεται συντεταγμένα σε συνεννόηση και με τους ανθρώπους που φεύγουν και με αυτούς που τους δέχονται στην περιοχή τους. Και καθώς η φτώχεια είναι γένος θηλυκού, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προστατεύονται τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών κι έτσι, για παράδειγμα να αποκτούν κι εκείνες γη στο όνομά τους και τα κορίτσια να συνεχίζουν το σχολείο και να μην παντρεύονται νωρίς εξαιτίας της φτώχειας.
Τέλος, η ευθύνη των πλούσιων χωρών, των ΗΠΑ και της ΕΕ είναι μεγάλη. Ιστορικά, οι χώρες της Νότιας Ασίας έχουν συμβάλει μόλις στο 5% των εκπομπών του θερμοκηπίου. Είναι, λοιπόν, δίκαιο να ζητούμε από τις χώρες που έχουν επηρεάσει τόσο το κλίμα να δείξουν αλληλεγγύη και να στηρίξουν οικονομικά πολιτικές όπως οι παραπάνω.
Η κλιματική κρίση μπορεί να γίνει το εφαλτήριο για αλλαγές που θα μειώσουν τις ανισότητες και θα προστατεύσουν το περιβάλλον. Αρκεί να το θέλουμε. Αρκεί να πάρουμε τις σωστές αποφάσεις.
Η ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος και της ζωής των ανθρώπων προϋποθέτει την αλλαγή στον τρόπο παραγωγής, τις επενδύσεις σε μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και χρηματοδότηση για την προστασία των αναπτυσσόμενων χωρών. Η κλιματική αλλαγή πλέον είναι ικανή να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια και τη σταθερότητα χωρών, αφού όλες οι χώρες ανεξαιρέτως αντιμετωπίζουν κινδύνους για την ασφάλειά τους εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Η μόνη ριζική λύση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, είναι ο δρόμος προς την κοινωνία της κοινωνικής δικαιοσύνης, απαλλαγμένης από την κερδοφορία των λίγων εις βάρος των πολλών και του περιβάλλοντος. Μιας κοινωνίας που θα σχεδιάζει την ανάπτυξη της με επίκεντρο τον άνθρωπο και την διαλεκτική σύνδεσή του με την φύση, της κοινωνίας του σοσιαλισμού / κομμουνισμού.
