Κυριαρχικά δικαιώματα και Διεθνές Δίκαιο

Ο ομφάλιος λώρος που συνδέει την πολιτική της Αριστεράς με την καθεστωτική εθνική γραμμή στα ελληνοτουρκικά

«…το πρό­βλη­μα είναι βα­θύ­τε­ρο. Αφορά τον αντα­γω­νι­σμό των αστι­κών τά­ξε­ων της Ελ­λά­δας και της Τουρ­κί­ας για τη γε­ω­στρα­τη­γι­κή τους ανα­βάθ­μι­ση μέσα στο ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύ­στη­μα, που ση­μα­δεύ­ε­ται από αντα­γω­νι­σμούς για τον έλεγ­χο των αγο­ρών, την ενέρ­γεια και γε­νι­κό­τε­ρα τις πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κές πηγές…». (Γιώρ­γος Μα­ρί­νος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «Ρι­ζο­σπά­στης» 16/10)

Αυτή η εκτί­μη­ση του Γ.Μ. για το χα­ρα­κτή­ρα και τη φύση του ελ­λη­νο­τουρ­κι­κού αντα­γω­νι­σμού είναι ολό­σω­στη. Υπο­δει­κνύ­ει ότι: α) Ο αντα­γω­νι­σμός εξε­λίσ­σε­ται «μέσα στο ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύ­στη­μα», αφού και οι δύο πλευ­ρές δια­τη­ρούν ως κομ­βι­κή την επι­λο­γή της συμ­με­το­χής στην ευ­ρω­α­τλα­ντι­κή συμ­μα­χία του ΝΑΤΟ. β) Τα υπο­κεί­με­να του αντα­γω­νι­σμού είναι «οι αστι­κές τά­ξεις της Ελ­λά­δας και της Τουρ­κί­ας». γ) Οι στό­χοι του αντα­γω­νι­σμού είναι άμεσα συν­δε­δε­μέ­νοι με τα συμ­φέ­ρο­ντα των αστι­κών τά­ξε­ων που τον κα­θο­δη­γούν («γε­ω­στρα­τη­γι­κή ανα­βάθ­μι­ση, έλεγ­χος των αγο­ρών, της ενέρ­γειας, των πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κών πηγών»).

Είναι γνω­στό ότι απέ­να­ντι σε τέ­τοιου εί­δους αντα­γω­νι­σμούς η Αρι­στε­ρά γε­νι­κά και ει­δι­κό­τε­ρα η κομ­μου­νι­στι­κή Αρι­στε­ρά, δια­μόρ­φω­σε μέσα στην ιστο­ρία της τα κρι­τή­ρια για μια ανε­ξάρ­τη­τη και αυ­τό­νο­μη στάση, που δίνει την έμ­φα­ση στην υπε­ρά­σπι­ση της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας και ει­δι­κό­τε­ρα της ερ­γα­τι­κής τάξης ενά­ντια στους σχε­δια­σμούς των αστι­κών τά­ξε­ων και στις δυο πλευ­ρές/πό­λους της αντι­πα­ρά­θε­σης. Στον ελ­λη­νο­τουρ­κι­κό αντα­γω­νι­σμό, που έχει μπει στην ιδιαί­τε­ρα επι­κίν­δυ­νη φάση του αντα­γω­νι­σμού δια των όπλων, αυτά τα κρι­τή­ρια (θα έπρε­πε να) οδη­γούν στην απαί­τη­ση για ει­ρή­νη, στην απαί­τη­ση για πο­λι­τι­κή συμ­φι­λί­ω­σης/συ­νεν­νό­η­σης/αλ­λη­λεγ­γύ­ης με­τα­ξύ των λαών Ελ­λά­δας και Τουρ­κί­ας, στην απόρ­ρι­ψη των εξο­πλι­σμών ως επι­κίν­δυ­νης και κοι­νω­νι­κά αντι­δρα­στι­κής πο­λι­τι­κής, στην επι­μο­νή για έξοδο/ρήξη με το γε­νι­κό­τε­ρο ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύ­στη­μα (ΝΑ­ΤΟ-ΕΕ) και όχι στην προ­σπά­θεια για προ­σε­ται­ρι­σμό του.

Και όμως ο Γ.Μ., στη συ­νέ­χεια του μα­κρο­σκε­λούς άρ­θρου του (που «τεκ­μη­ριώ­νει» τον λόγο του Δ. Κου­τσού­μπα στο 18ο Φε­στι­βάλ της ΚΝΕ, όπου κά­λε­σε «τον κάθε πα­τριώ­τη… να αγω­νι­στεί μαζί με το ΚΚΕ… για την υπε­ρά­σπι­ση των συ­νό­ρων, την ακε­ραιό­τη­τα της χώρας και των κυ­ριαρ­χι­κών δι­καιω­μά­των της») κα­τορ­θώ­νει να αντι­στρέ­ψει πλή­ρως τις πο­λι­τι­κές συ­νέ­πειες της κε­ντρι­κής (και σω­στής) διά­γνω­σης του ΚΚΕ για τον χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νο­τουρ­κι­κού αντα­γω­νι­σμού.

Θε­ω­ρεί νό­μι­μες ή «αμυ­ντι­κές» όλες τις διεκ­δι­κή­σεις του ελ­λη­νι­κού κρά­τους στο Αι­γαίο και στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο, και αντί­στοι­χα ως μη-νό­μι­μες και «επε­κτα­τι­κές» όλες τις τουρ­κι­κές διεκ­δι­κή­σεις. Υιο­θε­τεί τον ισχυ­ρι­σμό περί «τουρ­κι­κής υπε­ρο­πλί­ας» που τε­λι­κά νο­μι­μο­ποιεί ως «αμυ­ντι­κές» τις υπε­ρα­γο­ρές σύγ­χρο­νων αμε­ρι­κα­νο­γαλ­λι­κών όπλων επι­θε­τι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού (Ραφάλ, Μπελ­χά­ρα, F-16 Viper, F-35). Κα­τη­γο­ρεί (σωστά) τον Μη­τσο­τά­κη για τις απο­στο­λές όπλων στην Ου­κρα­νία, αλλά από τη λάθος σκο­πιά των συ­νε­πειών στην «απο­δυ­νά­μω­ση της άμυ­νας των νη­σιών» (αλή­θεια το ΚΚΕ είναι υπέρ ή κατά της στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­σης των νη­σιών;). Υιο­θε­τεί και επα­να­λαμ­βά­νει τη φι­λο­λο­γία του συρ­μού που κα­τη­γο­ρεί τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ ότι «χαϊ­δεύ­ουν την Τουρ­κία», την ώρα που εξε­λίσ­σε­ται μια με­γά­λη ανα­βάθ­μι­ση του ελ­λη­νι­κού κρά­τους μέσα στους Να­τοϊ­κούς σχε­δια­σμούς. Από όλους τους λό­γους που θα μπο­ρού­σε να δια­λέ­ξει για να κάνει κρι­τι­κή στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, επι­λέ­γει τον πιο προ­βλη­μα­τι­κό: ότι «παί­ζει στα ζάρια τα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα της χώρας» (!). Φτά­νει σε προ­φα­νείς αντι­στρο­φές της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, όπως η δια­πί­στω­ση ότι η άρση του αμε­ρι­κα­νι­κού εμπάρ­γκο όπλων προς την Κυ­πρια­κή Δη­μο­κρα­τία θα προ­κα­λέ­σει «πα­ρα­πέ­ρα στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση των… κα­τε­χό­με­νων εδα­φών της Βό­ρειας Κύ­πρου» (!!). Δεν είναι τυ­χαίο ότι όλες αυτές οι «πα­ρε­κτρο­πές» από τις ράγες της κε­ντρι­κής εκτί­μη­σης του Γ.Μ. και το ΚΚΕ σχε­τι­κά με τον χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νο­τουρ­κι­κού αντα­γω­νι­σμού, έχουν έντο­να «εθνι­κό» χρώμα, κα­τα­λή­γουν να υπο­βαθ­μί­ζουν τις εγκλη­μα­τι­κές ευ­θύ­νες των κρα­τι­κών πο­λι­τι­κών και δια­χρο­νι­κά των κυ­βερ­νή­σε­ων στη «δική μας πλευ­ρά».

Σε με­γά­λο τμήμα της Αρι­στε­ράς που αυ­το­προσ­διο­ρί­ζε­ται ως ρι­ζο­σπα­στι­κή, πέρα από το ΚΚΕ, τα πράγ­μα­τα είναι συχνά χει­ρό­τε­ρα. Η υπο­βάθ­μι­ση της κρι­τι­κής στους εξο­πλι­σμούς, η ανα­ζή­τη­ση πε­ρί­πλο­κων φρα­στι­κών συμ­βι­βα­σμών ως «θέ­σε­ων» που κυ­ρί­ως φρο­ντί­ζουν να απο­φεύ­γουν τα προ­βλή­μα­τα που θέτει η συ­γκυ­ρία παρά να τα αντι­με­τω­πί­ζουν, απο­δει­κνύ­ουν ότι πα­ρα­μέ­νει εν ζωή μια «ανά­λυ­ση» που αντι­με­τω­πί­ζει τον ελ­λη­νο­τουρ­κι­κό αντα­γω­νι­σμό ως ζή­τη­μα αμυ­ντι­κού (ή σε κά­ποιους ακόμα και εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κού/αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κού) χα­ρα­κτή­ρα, από την ελ­λη­νι­κή σκο­πιά.

Σε αυτή την εξέ­λι­ξη κρί­σι­μο ρόλο παί­ζουν δύο κομ­βι­κές έν­νοιες, τα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα και το διε­θνές δί­καιο, επί των οποί­ων δια­τη­ρεί­ται μια ομι­χλώ­δης σύγ­χυ­ση που επι­τρέ­πει τους πιο και­ρο­σκο­πι­κούς σαλ­τα­δο­ρι­σμούς.

Κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα

Τα δι­καιώ­μα­τα κυ­ριαρ­χί­ας των εθνι­κών κρα­τών δεν είναι έν­νοιες αναλ­λοί­ω­τες, που προ­κύ­πτουν από κά­ποιες γε­νι­κές περί Δι­καί­ου αντι­λή­ψεις. Αλ­λά­ζουν και εξε­λίσ­σο­νται μαζί με την εξέ­λι­ξη της οι­κο­νο­μί­ας, της τε­χνο­λο­γί­ας και των όπλων, δη­λα­δή μαζί με την ανά­πτυ­ξη του κα­πι­τα­λι­σμού στη σύγ­χρο­νη, στην ιμπε­ρια­λι­στι­κή φάση του.

Το κα­λύ­τε­ρο πα­ρά­δειγ­μα είναι η έν­νοια των Απο­κλει­στι­κών Οι­κο­νο­μι­κών Ζωνών (ΑΟΖ), που απέ­κτη­σε εκρη­κτι­κή ση­μα­σία στον ελ­λη­νο­τουρ­κι­κό αντα­γω­νι­σμό μετά την ανα­κά­λυ­ψη των κοι­τα­σμά­των φυ­σι­κού αε­ρί­ου στο βυθό της Ανα­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου και τα δυ­τι­κά πο­λυ­ε­θνι­κά σχέ­δια για τον αγωγό East Med. Η έν­νοια των ΑΟΖ δεν υπήρ­χε καν, πριν από μόλις 50 χρό­νια. Η πρό­γο­νος έν­νοια ήταν η «υφα­λο­κρη­πί­δα», που αρ­χι­κά αφο­ρού­σε το απο­κλει­στι­κό δι­καί­ω­μα εκ­με­τάλ­λευ­σης στο βυθό και στα νερά, μέχρι του βά­θους των 250 μέ­τρων, πέριξ των διε­θνώς ανα­γνω­ρι­σμέ­νων ακτών κάθε εθνι­κού κρά­τους. Οι πε­ρί­πλο­κες ελ­λη­νο­τουρ­κι­κές δια­πραγ­μα­τεύ­σεις της δε­κα­ε­τί­ας του ’70 και του ’80, απο­δει­κνύ­ουν ότι ακόμα και για τον κα­θο­ρι­σμό της υφα­λο­κρη­πί­δας υπήρ­χαν κρί­σι­μα ζη­τή­μα­τα και προ­ϋ­πο­τί­θο­νταν διε­θνείς συμ­φω­νί­ες για την επι­κύ­ρω­σή της. Στο διε­θνές πεδίο ο κα­θο­ρι­σμός της υφα­λο­κρη­πί­δας δεν υπά­κουε σε κά­ποιον γε­νι­κό κα­νό­να, αλλά σε γε­ω­γρα­φι­κά δε­δο­μέ­να και κυ­ρί­ως στο συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης με­τα­ξύ των αντι­τι­θέ­με­νων κρα­τών και των συμ­μα­χιών τους.

Η εξέ­λι­ξη των τε­χνι­κών εξό­ρυ­ξης σε με­γά­λα βάθη, των τε­χνι­κών εκ­με­τάλ­λευ­σης των θα­λασ­σι­νών νερών και του αέρα πάνω από αυτά, αλλά επί­σης και των όπλων που επι­τρέ­πουν στα κράτη την «επο­πτεία» κυ­ριαρ­χί­ας σε με­γά­λη ακτί­να δρά­σης μα­κριά από το έδα­φός τους, δη­μιούρ­γη­σαν την έν­νοια των ΑΟΖ: το δι­καί­ω­μα απο­κλει­στι­κής οι­κο­νο­μι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης (αυτό είναι το μόνο δι­καί­ω­μα κυ­ριαρ­χί­ας που στοι­χειο­θε­τούν οι ΑΟΖ) σε ακτί­να 200 ν.μ. από τις ακτές. Η εμ­φά­νι­ση των ΑΟΖ στο προ­σκή­νιο, λόγω της με­γά­λης τους έκτα­σης, δη­μιούρ­γη­σε πε­ρισ­σό­τε­ρα, πιο πε­ρί­πλο­κα και πιο επι­κίν­δυ­να ζη­τή­μα­τα αντα­γω­νι­σμών. Στο διε­θνές πεδίο έχουν δοθεί αρ­κε­τά δια­φο­ρε­τι­κές λύ­σεις, μέσα από συμ­φω­νί­ες επί­ση­μης ανα­γνώ­ρι­σης ΑΟΖ, που δεν κα­θο­ρί­στη­καν μόνο από την επι­δί­ω­ξη «δί­καιου» και «ανα­λο­γι­κού» απο­τε­λέ­σμα­τος, αλλά κυ­ρί­ως από τον συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης με­τα­ξύ των αντι­τι­θέ­με­νων εθνι­κών κρα­τών.

Ανά­λο­γα προ­βλή­μα­τα υπάρ­χουν και στα πιο «σκλη­ρά» δι­καιώ­μα­τα κυ­ριαρ­χί­ας των εθνι­κών κρα­τών: στον κα­θο­ρι­σμό των χω­ρι­κών υδά­των (που έχουν ισχύ συ­νό­ρων στη θά­λασ­σα) και του εθνι­κού ενα­έ­ριου χώρου (που έχει ισχύ συ­νό­ρων στον αέρα). Ο κα­θο­ρι­σμός ακόμα και αυτών των ου­σιω­δών χα­ρα­κτη­ρι­στι­κών κρα­τι­κής κυ­ριαρ­χί­ας δεν έχει τί­πο­τα το αυ­το­νό­η­το και δε­δο­μέ­νο. Είναι πάντα ζή­τη­μα δια­πραγ­μά­τευ­σης και συ­σχε­τι­σμού δύ­να­μης. Η ελ­λη­νοϊ­τα­λι­κή συμ­φω­νία για τις σχε­τι­κές ρυθ­μί­σεις στην «εύ­κο­λη» θά­λασ­σα του Ιο­νί­ου, ολο­κλη­ρώ­θη­κε πριν από λίγα μόνο χρό­νια, και οδή­γη­σε σε ση­μα­ντι­κή «ελα­στι­κο­ποί­η­ση» της ανα­γνώ­ρι­σης από την Ιτα­λία της ελ­λη­νι­κής κυ­ριαρ­χί­ας εντός των 12 ν.μ. δυ­τι­κά και νότια της Πε­λο­πον­νή­σου (ως το ακρω­τή­ριο Μα­λέ­ας, που τέ­θη­κε ως όριο της συμ­φω­νί­ας, απο­φεύ­γο­ντας «φρο­νί­μως» να προ­σεγ­γί­σει τα πιο επι­κίν­δυ­να νερά του Μυρ­τώ­ου και του Αι­γαί­ου…). Η Ιτα­λία κα­το­χύ­ρω­σε δι­καί­ω­μα «ανε­μπό­δι­στης» αλιεί­ας και διέ­λευ­σης στα ελ­λη­νι­κά χω­ρι­κά ύδατα, ενώ στα νησιά Στρο­φά­δια (26 ν.μ. δυ­τι­κά της Ηλεί­ας) δεν ανα­γνω­ρί­στη­κε «επή­ρεια» στον κα­θο­ρι­σμό των χω­ρι­κών υδά­των, ενώ υπήρ­ξε η πρό­βλε­ψη «με­ρι­κής» επή­ρειάς τους στον κα­θο­ρι­σμό ΑΟΖ.

Η αντι­με­τώ­πι­ση των κυ­ριαρ­χι­κών δι­καιω­μά­των από τη σκο­πιά της ερ­γα­τι­κής τάξης και των λαϊ­κών μαζών, οφεί­λει να είναι συν­δε­δε­μέ­νη με την αντι­με­τώ­πι­ση της κυ­ρί­αρ­χης τάξης που τα διεκ­δι­κεί, τα κα­θο­ρί­ζει και τα νέ­με­ται. Οι ερ­γα­ζό­με­νοι στην Ελ­λά­δα δεν έχουν τί­πο­τα θε­τι­κό να πε­ρι­μέ­νουν από τις πι­θα­νές εξο­ρύ­ξεις στα «οι­κό­πε­δα» του Ιο­νί­ου, όπου η ντό­πια αστι­κή τάξη έχει πλέον λυ­μέ­να τα χέρια της για να προ­χω­ρή­σει σε εκ­με­ταλ­λεύ­σεις. Τα πι­θα­νά κέρδη (αν υπάρ­χουν) θα αφο­ρούν κυ­ρί­ως τις πο­λυ­ε­θνι­κές εξό­ρυ­ξης και ένα τμήμα τους θα αφορά τους ντό­πιους ομί­λους συ­νερ­γα­τών τους. Πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο στα ανα­το­λι­κά, ακόμα κι αν είχαν επι­λυ­θεί τα προ­βλή­μα­τα με την Τουρ­κία, τα σχέ­δια εξό­ρυ­ξης και με­τα­φο­ράς φυ­σι­κού αε­ρί­ου με υπο­θα­λάσ­σιο αγωγό (στα βαθιά νερά και τους σει­σμο­γε­νείς βυ­θούς της Ανα­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου) δεν μπο­ρούν ούτε καν να συ­ζη­τη­θούν σο­βα­ρά, χωρίς πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρόλο των Exxon-Mobil, των Total και των Eni. Αλλά αυτοί οι καρ­χα­ρί­ες συ­νη­θί­ζουν να αφή­νουν μόνο ψί­χου­λα στους ντό­πιους συ­νερ­γά­τες: τα προσ­δο­κώ­με­να έσοδα της Κυ­πρια­κής Δη­μο­κρα­τί­ας, αν τα σχέ­δια εξό­ρυ­ξης-East Med προ­χω­ρού­σαν ομαλά, θα συ­γκρί­νο­νταν σε βάθος δε­κα­ε­τί­ας πε­ρί­που με τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ!

Με αυτά τα δε­δο­μέ­να, η ερ­γα­τι­κή τάξη δεν έχει κα­νέ­να λόγο να υπο­στεί τα δεινά μιας πο­λε­μι­κής κρί­σης και μιας ση­μα­ντι­κής πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κής απει­λής, για να βοη­θή­σει να αυ­ξη­θεί η κερ­δο­φο­ρία των πε­τρε­λαϊ­κών πο­λυ­ε­θνι­κών κο­λοσ­σών και των ντό­πιων Λά­τση­δων και Βαρ­δι­νο­γιάν­νη­δων. Κάθε άλλη αντι­με­τώ­πι­ση είναι απο­τέ­λε­σμα της διείσ­δυ­σης των αστι­κών-εθνι­κο­ε­νω­τι­κών ιδεών μέσα στις γραμ­μές των απλών λαϊ­κών αν­θρώ­πων. Διείσ­δυ­ση υπαρ­κτή, που όμως υπο­βοη­θεί­ται από την υπο­χω­ρη­τι­κή τάση με­γά­λων τμη­μά­των της πο­λι­τι­κής Αρι­στε­ράς.

Με αί­σθη­ση αυτού του προ­βλή­μα­τος, κά­ποιοι σύ­ντρο­φοι και συ­ντρό­φισ­σες επι­λέ­γουν μια άλλη βάση ανα­φο­ράς στα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα: Οφεί­λου­με, λένε, να υπε­ρα­σπί­σου­με τα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα της χώρας κυ­ρί­ως ως μελ­λο­ντι­κή, ως δυ­νά­μει, πε­ριου­σία της ερ­γα­τι­κής τάξης, όταν αυτή έρθει στην εξου­σία. Το επι­χεί­ρη­μα είναι βαθιά προ­βλη­μα­τι­κό. Γιατί θυ­σιά­ζει τα πο­λι­τι­κά κα­θή­κο­ντα του σή­με­ρα, στο όνομα μελ­λο­ντι­κών κα­τα­κτή­σε­ων, που όμως έτσι ανα­στέλ­λο­νται σε μα­κρι­νό­τε­ρο μέλ­λον. Κυ­ρί­ως υπο­τι­μά τις βα­θιές αλ­λα­γές σε όλες τις έν­νοιες, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των κυ­ριαρ­χι­κών δι­καιω­μά­των, που θα επι­φέ­ρει ανα­πό­φευ­κτα μια κοι­νω­νι­κή ανα­τρο­πή. Το κα­λύ­τε­ρο πα­ρά­δειγ­μα είναι η επα­να­στα­τι­κή Ρωσία στην εποχή του Λένιν. Οι τότε Μπολ­σε­βί­κοι δεν είχαν πρό­βλη­μα να πα­ραι­τη­θούν οι­κειο­θε­λώς από «κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα» που η τσα­ρι­κή Ρωσία θε­ω­ρού­σε ως αυ­το­νό­η­τα επί αιώ­νες (δι­καί­ω­μα εθνο­τή­των στην αυ­το­διά­θε­ση μέ­χρις του απο­χω­ρι­σμού, εδα­φι­κές υπο­χω­ρή­σεις στο Μπρεστ Λι­τόφσκ προ­κει­μέ­νου να επι­τευ­χθεί η άμεση ει­ρή­νη κλπ) με στόχο να συ­γκε­ντρώ­σουν δυ­νά­μεις για το βα­σι­κό κα­θή­κον: την εδραί­ω­ση της κυ­ριαρ­χί­ας των σο­βιέτ. Και γύρω τους, η Κο­μι­ντέρν γε­νί­κευε αυτή τη γραμ­μή σε μια συ­νο­λι­κή αντι­με­τώ­πι­ση των εθνι­κών αντα­γω­νι­σμών και των σχε­τι­κών συ­γκρού­σε­ων που πα­ρα­μέ­νει μια αξε­πέ­ρα­στη πο­λι­τι­κή πα­ρά­δο­ση.

Ο μαρ­ξι­σμός, αλλά και κάθε σο­βα­ρή πο­λι­τι­κή θε­ω­ρία, προει­δο­ποιούν ότι αν μια ερ­γα­τι­κή-σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση γίνει εφι­κτή στην Ελ­λά­δα, τότε πι­θα­νό­τα­τα θα είναι εφι­κτή και σε άλλες χώρες στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή. Σε τέ­τοιες συν­θή­κες η ση­με­ρι­νή συ­ζή­τη­ση για τα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα δεν θα έχει καμιά θε­τι­κή ση­μα­σία και οι όροι της αντι­πα­ρά­θε­σης με τον ιμπε­ρια­λι­σμό θα τί­θε­νται στην ημε­ρή­σια διά­τα­ξη με τε­λεί­ως δια­φο­ρε­τι­κό τρόπο.

Διε­θνές Δί­καιο

Μια άλλη ανά­λυ­ση του συρ­μού, ορ­γα­νω­μέ­νη κυ­ρί­ως για εσω­τε­ρι­κή κα­τα­νά­λω­ση, λέει ότι «ολο­κλη­ρω­μέ­νη» η τρέ­χου­σα αντί­λη­ψη περί των κυ­ριαρ­χι­κών δι­καιω­μά­των του ελ­λη­νι­κού κρά­τους προ­κύ­πτει, τάχα, αβί­α­στα και αυ­το­νο­ή­τως από το λε­γό­με­νο Διε­θνές Δί­καιο.

Το Διε­θνές Δί­καιο απο­τε­λεί­ται από γε­νι­κούς κα­νό­νες που επι­τρέ­πουν τη συ­γκε­κρι­με­νο­ποί­η­ση των απο­φά­σε­ων με βάση κυ­ρί­ως τις κα­τευ­θύν­σεις των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων. Πα­ρό­λα αυτά, τα δε­δι­κα­σμέ­να των Διε­θνών Δι­κα­στη­ρί­ων σε πολ­λές και δια­φο­ρε­τι­κές πε­ρι­πτώ­σεις, συ­γκρο­τούν ένα πλαί­σιο ανα­φο­ράς που οι Με­γά­λες Δυ­νά­μεις δεν πα­ρα­βιά­ζουν εύ­κο­λα, λόγω του κιν­δύ­νου να βρουν μπρο­στά τους το δε­δι­κα­σμέ­νο σε επό­με­νη -και ίσως πιο επι­κίν­δυ­νη- πε­ρί­πτω­ση. Για πα­ρά­δειγ­μα, μια «προ­βλη­μα­τι­κή» από­φα­ση στη Με­σό­γειο θα μπο­ρού­σε να είναι επι­κίν­δυ­νο σκα­λο­πά­τι για διεκ­δι­κή­σεις στις θά­λασ­σες του Ιν­δο-Ει­ρη­νι­κού.

Έτσι η σι­γου­ριά των κα­θε­στω­τι­κών ΜΜΕ και των προ­πα­γαν­δι­στών κάθε εί­δους για την άμεση σχέση των ελ­λη­νι­κών διεκ­δι­κή­σε­ων με το Διε­θνές Δί­καιο, στα­μα­τά στα όρια των επαγ­γελ­μα­τιών δια­πραγ­μα­τευ­τών του ελ­λη­νι­κού κρά­τους. Που στη με­γά­λη τους πλειο­ψη­φία, προει­δο­ποιούν ότι όταν έρθει η ώρα των απο­φά­σε­ων θα προ­κύ­ψει πο­λι­τι­κό πρό­βλη­μα γιατί δεν είναι δυ­να­τόν να κα­λυ­φθούν οι με­γά­λες προσ­δο­κί­ες που έχουν επί δε­κα­ε­τί­ες καλ­λιερ­γη­θεί στην κοινή γνώμη της χώρας. Και κά­ποιοι «άν­θρω­ποι του κρά­τους» με την εκ της θέσης τους αυ­το­πε­ποί­θη­ση, δεν δι­στά­ζουν να προ­κα­λέ­σουν αυτό το ανερ­μά­τι­στο «κοινό αί­σθη­μα». Ο δι­πλω­μά­της κα­ριέ­ρας (στην Κύπρο, στην Άγκυ­ρα, στη Σα­ου­δι­κή Αρα­βία και άλλα «καυτά» πόστα) και διοι­κη­τής της ΕΥΠ επί Ολυ­μπια­κών Αγώ­νων, πρέ­σβης Π. Απο­στο­λί­δης, που ανέ­λα­βε το 2020 την ηγε­σία της ομά­δας του υπ. Εξ. στις διε­ρευ­νη­τι­κές συ­νο­μι­λί­ες με την Τουρ­κία είχε δη­λώ­σει (στην «Κα­θη­με­ρι­νή») ότι «υπάρ­χουν δί­καιες πλευ­ρές» στις θέ­σεις της Τουρ­κί­ας που με­τέ­φε­ρε τότε στην Αθήνα ο Ντα­βού­το­γλου, είχε ση­μειώ­σει ότι «το θέμα των οριο­θε­τή­σε­ων στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο δεν δύ­να­ται καν να τεθεί χωρίς την πα­ρου­σία της Τουρ­κί­ας», και είχε προει­δο­ποι­ή­σει ότι «εάν προ­χω­ρή­σου­με σε οριο­θέ­τη­ση του πε­δί­ου, που συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νει πε­ριο­χές επί των οποί­ων η Αί­γυ­πτος και η Τουρ­κία έχουν δι­καιώ­μα­τα, πα­ρα­με­ρί­ζο­ντας τε­λεί­ως τα συμ­φέ­ρο­ντα της Τουρ­κί­ας, αυτό δεν είναι δυ­να­τόν να γίνει απο­δε­κτό εκ μέ­ρους της Τουρ­κί­ας και δεν θα έχει όποιο νο­μι­κό ή έμπρα­κτο απο­τέ­λε­σμα…».

Δε­κά­δες είναι οι φωνές και τα άρθρα των πραγ­μα­τι­κών εμπει­ρο­γνω­μό­νων που δη­λώ­νουν ότι δεν είναι εφι­κτή, με βάση το Διε­θνές Δί­καιο, καμιά εκ­δο­χή εκ­με­τάλ­λευ­σης του ορυ­κτού πλού­του στο Αι­γαίο και στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο, αν δεν πε­ρι­λαμ­βά­νει κά­ποιας μορ­φής «συ­νεν­νό­η­ση με την Τουρ­κία». Οι σκλη­ρές κρα­τι­κές, οι­κο­νο­μι­κές και πο­λι­τι­κές ηγε­σί­ες γνω­ρί­ζουν ότι αν στη­ρι­χθούν κυ­ρί­ως στο Διε­θνές Δί­καιο τότε «θα παί­ζουν στα ζάρια» τα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα, του­λά­χι­στον με τη μορφή που αυτά πα­ρου­σιά­ζο­νται στην εσω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή συ­ζή­τη­ση.

Γι’ αυτό, η πραγ­μα­τι­κή πο­λι­τι­κή του ελ­λη­νι­κού κρά­τους είναι η προ­σπά­θεια επι­βο­λής τε­τε­λε­σμέ­νων δια των μο­νο­με­ρών ενερ­γειών. Σε αυτό το στόχο συ­γκλί­νουν οι διαρ­κείς εξο­πλι­σμοί, τα πο­λε­μι­κά σύμ­φω­να με τις ΗΠΑ και τη Γαλ­λία, οι στρα­τιω­τι­κοί άξο­νες με το Ισ­ρα­ήλ, την Αί­γυ­πτο και τα Εμι­ρά­τα.

Ο κό­σμος μας βομ­βαρ­δί­ζε­ται προ­πα­γαν­δι­στι­κά με την άποψη ότι η Τουρ­κία αρ­νεί­ται το Διε­θνές Δί­καιο (και πράγ­μα­τι το κάνει, όπου τη συμ­φέ­ρει). Όμως και το ελ­λη­νι­κό κρά­τος με τη δή­λω­ση του 2014 που συ­νυ­πέ­γρα­ψαν οι Σα­μα­ράς-Βε­νι­ζέ­λος, αρ­νεί­ται να ανα­γνω­ρί­σει κάθε αρ­μο­διό­τη­τα και κάθε εξου­σία των Διε­θνών Δι­κα­στη­ρί­ων για απο­φά­σεις επί θε­μά­των όπως το εύρος των χω­ρι­κών υδά­των, η σχέση με­τα­ξύ χω­ρι­κών υδά­των και ενα­έ­ριου χώρου, η εθνι­κή κυ­ριαρ­χία επί νη­σί­δων ή βρά­χων που δεν έχει ρυθ­μι­στεί σε προη­γού­με­νες Διε­θνείς Συν­θή­κες και η στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση των νη­σιών ή το είδος των όπλων που μπο­ρεί να ανα­πτύσ­σο­νται επ’ αυτών. Σε αυτή τη με­γά­λη γκάμα θε­μά­των το ελ­λη­νι­κό κρά­τος αφή­νει ανοι­χτή μία και μόνη οδό: τη μο­νο­με­ρή επι­βο­λή της ελ­λη­νι­κής λύσης ή, αλ­λιώς, την ανα­μέ­τρη­ση.

Σε αυτή τη βάση, η τουρ­κι­κή δι­πλω­μα­τία κα­τη­γο­ρεί πλέον την Αθήνα για άρ­νη­ση να ανα­γνω­ρί­σει το Διε­θνές Δί­καιο και τους θε­σμούς του, ενώ δη­λώ­νει έτοι­μη να με­τα­φερ­θεί το σύ­νο­λο των ελ­λη­νο­τουρ­κι­κών δια­φο­ρών στο Διε­θνές Δι­κα­στή­ριο της Χάγης. Ταυ­τό­χρο­να ο Ερ­ντο­γάν κα­τη­γο­ρεί την ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά ότι «κρύ­βε­ται πίσω από τα φου­στά­νια των δυ­τι­κών Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων». Αυτή η τε­λευ­ταία κα­τη­γο­ρία είναι μάλ­λον ακρι­βής, γιατί συ­νυ­πο­λο­γί­ζο­ντας τα γε­ω­γρα­φι­κά, πλη­θυ­σμια­κά και οι­κο­νο­μι­κά δε­δο­μέ­να της σύ­γκρι­σης με­τα­ξύ των δύο κρα­τών, εάν έστω και στιγ­μιαία αδρα­νο­ποι­η­θεί η αμε­ρι­κα­νο­γαλ­λι­κή και ισ­ραη­λι­νή «ασπί­δα προ­στα­σί­ας», η τα­κτι­κή των μο­νο­με­ρών ενερ­γειών στους ου­ρα­νούς και στη θά­λασ­σα στο Αι­γαίο θα έχει σύ­ντο­μο και άδοξο τέλος.

Η επι­δεί­νω­ση των διε­θνών συν­θη­κών μετά τη ρω­σι­κή ει­σβο­λή στην Ου­κρα­νία και η επι­δεί­νω­ση όλων των οι­κο­νο­μι­κών προ­ο­πτι­κών του κα­πι­τα­λι­σμού, δεί­χνει να ενερ­γο­ποιεί κά­ποια απο­θέ­μα­τα ρε­α­λι­σμού σε ένα του­λά­χι­στον τμήμα της κυ­ρί­αρ­χης τάξης. Μαζί με τους εξο­πλι­σμούς και τους πο­λε­μο­χα­ρείς σχε­δια­σμούς ενερ­γο­ποιού­νται -για την ώρα υπό­γεια- οι δια­δι­κα­σί­ες προς μια μορφή «δια­λό­γου».

Ο πρέ­σβης Π. Απο­στο­λί­δης, σε δη­λώ­σεις του στο «Βήμα» (23/10), ανα­φέρ­θη­κε σε μια μακρά προ­ερ­γα­σία «σύ­γκλι­σης» (από την εποχή των μυ­στι­κών δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων Ρο­ζά­κη-Λό­νο­γλου), που συ­νε­χί­ζε­ται σή­με­ρα και προ­βλέ­πει: αυ­ξη­μέ­νη επέ­κτα­ση των χω­ρι­κών υδά­των πέριξ των ηπει­ρω­τι­κών ακτών και μειω­μέ­νη πέριξ των νη­σιω­τι­κών, όπως και συμ­φω­νη­μέ­νη αύ­ξη­ση του εθνι­κού ενα­έ­ριου χώρου στα νέα όρια των χω­ρι­κών υδά­των. Απο­δει­κνύ­ε­ται έτσι ότι, πέρα από τη φι­λο­λο­γία περί δια­λό­γου σε «ένα και μόνο θέμα» (κα­θο­ρι­σμός υφα­λο­κρη­πί­δας και ΑΟΖ), φι­λο­λο­γία που προ­ο­ρί­ζε­ται για εσω­τε­ρι­κή κα­τα­νά­λω­ση, οι δια­πραγ­μα­τευ­τές του ελ­λη­νι­κού κρά­τους «ανοί­γο­νται» (έχο­ντας ασφα­λώς την κα­θε­στω­τι­κή εντο­λή) σε διά­λο­γο για τα πιο «σκλη­ρά» δι­καιώ­μα­τα εθνι­κής κυ­ριαρ­χί­ας, όπως τα χω­ρι­κά ύδατα και ο εθνι­κός ενα­έ­ριος χώρος, δη­λα­δή τα θα­λασ­σι­νά και ενα­έ­ρια σύ­νο­ρα της χώρας. Όπως σωστά υπο­γραμ­μί­ζει ο Π. Απο­στο­λί­δης «αυτά απο­τε­λούν απα­ρά­βα­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για τον κα­θο­ρι­σμό των θα­λάσ­σιων ζωνών».

Ακόμα και ο Βε­νι­ζέ­λος -εκ των πρω­τερ­γα­τών της δή­λω­σης του 2014- εκ­πέ­μπει το μή­νυ­μα ότι «τώρα είναι η ώρα του δια­λό­γου». Όμως, και μπρο­στά σε αυτή την προ­ο­πτι­κή, δεν υπάρ­χει κα­νέ­να πε­ρι­θώ­ριο επα­νά­παυ­σης και εφη­συ­χα­σμού. Όχι γιατί όπως μας λέει ο Γ. Μα­ρί­νος «θα ξε­που­λη­θούν» τα κυ­ριαρ­χι­κά δι­καιώ­μα­τα. Αλλά αντί­στρο­φα, γιατί όπως δεί­χνει η ιστο­ρία, οι πα­ρα­μο­νές κάθε «τα­κτο­ποί­η­σης» στους κρα­τι­κούς/εθνι­κούς αντα­γω­νι­σμούς, είναι η πιο επι­κίν­δυ­νη στιγ­μή για την ει­ρή­νη. Γιατί τότε προ­κύ­πτει συ­γκε­κρι­μέ­να το ερώ­τη­μα του με τι όρους, με τι κέρδη και απώ­λειες, θα μπει η κάθε αντα­γω­νι­ζό­με­νη πλευ­ρά στο νέο πλαί­σιο ισορ­ρο­πί­ας. Και αυτό ενερ­γο­ποιεί τους πει­ρα­σμούς για διεκ­δί­κη­σης νίκης δια των όπλων. Η ανά­γκη για ανε­ξάρ­τη­τη πα­ρέμ­βα­ση της Αρι­στε­ράς γί­νε­ται πιο έντο­νη από ποτέ. Με κέ­ντρα: Την κα­ταγ­γε­λία κάθε από­πει­ρας πο­λε­μι­κής εκτρο­πής και την υπε­ρά­σπι­ση της ει­ρή­νης. Την αντί­στα­ση στους εξο­πλι­σμούς και την απαί­τη­ση να δια­τε­θούν όλοι οι δια­θέ­σι­μοι πόροι για τις κοι­νω­νι­κές ανά­γκες. Την υπο­στή­ρι­ξη της πο­λι­τι­κής φι­λί­ας/συ­νεν­νό­η­σης/αλ­λη­λεγ­γύ­ης με τον τουρ­κι­κό λαό εδώ και τώρα. Τη στα­θε­ρή επι­μο­νή για ρήξη με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, για να κλεί­σουν άμεσα οι αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κές βά­σεις.

Γιατί σε τούτη τη γωνιά του πλα­νή­τη δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή-αντι­να­τοϊ­κή πάλη, αν δεν ξε­περ­νά από αντι­πο­λε­μι­κή διε­θνι­στι­κή σκο­πιά, όλη τη δια­λε­κτι­κή και τη θε­μα­το­λο­γία του ελ­λη­νο­τουρ­κι­κού αντα­γω­νι­σμού.

Αντώνης Νταβανέλος

Rproject