Ιράν 1979-1981: Επανάσταση και αντεπανάσταση

Το καθεστώς του Σάχη στηριζόταν οικονομικά στα έσοδα από το πετρέλαιο, που όλο και μεγάλωναν τις δεκαετίες του ’60 και του ’70.

Ταυ­τό­χρο­να το βα­σι­κό κέ­ντρο συσ­σώ­ρευ­σης  του κε­φα­λαί­ου ήταν το ίδιο το κρά­τος (το 60% των επεν­δύ­σε­ων) και όχι το ξένο κε­φά­λαιο, όπως εκτι­μού­σε η Αρι­στε­ρά της επο­χής… Όμως το κα­θε­στώς, παρά τους τε­ρά­στιους πό­ρους που διέ­θε­τε, ήταν ευά­λω­το. Η δια­φθο­ρά, η αυ­λι­κή σπα­τά­λη, οι στρα­τιω­τι­κοί εξο­πλι­σμοί κλπ απορ­ρο­φού­σαν το με­γα­λύ­τε­ρο κομ­μά­τι αυτών των προ­σό­δων. Ταυ­τό­χρο­να ήταν ένα κα­θε­στώς από­λυ­τα αυ­ταρ­χι­κό που στη­ρι­ζό­ταν μόνο στην απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα της πο­λι­τι­κής αστυ­νο­μί­ας, της SAVAK.

Tην εποχή εκεί­νη σά­ρω­ναν τον κόσμο τα αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κά κι­νή­μα­τα  (πό­λε­μος του Βιετ­νάμ, πό­λε­μος της Αλ­γε­ρί­ας κλπ). Σε αυτές τις συν­θή­κες απο­φά­σι­σε ο Σάχης και η αυλή του να πραγ­μα­το­ποι­ή­σουν μια με­γά­λη με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κή προ­σπά­θεια για να απο­κτή­σει το κα­θε­στώς μια στα­θε­ρή κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή βάση. Το σχέ­διο αυτό ονο­μά­στη­κε «Λευκή Επα­νά­στα­ση».

Οι κύ­ριοι μο­χλοί της «Λευ­κής Επα­νά­στα­σης» ήταν ένα πρό­γραμ­μα με­γά­λων βιο­μη­χα­νι­κών επεν­δύ­σε­ων, επέ­κτα­ση μιας μορ­φω­μέ­νης κρα­τι­κής γρα­φειο­κρα­τί­ας και προ­ώ­θη­ση του κα­πι­τα­λι­σμού στη γε­ωρ­γία. Το άμεσο απο­τέ­λε­σμα αυτής της πο­λι­τι­κής ήταν μια εκρη­κτι­κή οι­κο­νο­μι­κή και μορ­φω­τι­κή ανά­πτυ­ξη της χώρας.

Αλλά αυτά τα μέτρα προ­κά­λε­σαν ταυ­τό­χρο­να με­γά­λες τα­ξι­κές ανα­κα­τα­τά­ξεις στην ύπαι­θρο και στις πό­λεις και απέ­τυ­χαν να στα­θε­ρο­ποι­ή­σουν κοι­νω­νι­κά τη μο­ναρ­χία. Αντί­θε­τα απο­δεί­χτη­καν μοι­ραία. Εκα­τομ­μύ­ρια φτω­χοί και ακτή­μο­νες αγρό­τες με­τα­νά­στευ­σαν στις πό­λεις ψά­χνο­ντας ένα κα­λύ­τε­ρο μέλ­λον, αλλά οι προσ­δο­κί­ες τους συ­ντρί­φτη­καν από την αθλιό­τη­τα της ζωής στις πα­ρα­γκου­πό­λεις των με­γά­λων αστι­κών κέ­ντρων. Από τον πλού­το που αυ­ξα­νό­ταν με πολύ γρή­γο­ρους ρυθ­μούς, ένα πολύ μικρό μέρος κα­τέ­λη­γε προς όφε­λος του λαού.

Επί­σης η εκ­βιο­μη­χά­νι­ση έφερε μαζί της και την ανά­δυ­ση μιας νέας ερ­γα­τι­κής τάξης με κέ­ντρο τη βιο­μη­χα­νία πε­τρε­λαί­ου και τις με­γά­λες  κρα­τι­κές επι­χει­ρή­σεις που συ­γκε­ντρω­νό­ταν στις με­γά­λες πό­λεις (Τε­χε­ρά­νη, Ισφα­χάν, Τα­μπρίζ κ.ά.). Και ενώ συ­γκε­ντρώ­νο­νταν με­γά­λες μάζες ερ­γα­τών σε μα­ζι­κούς χώ­ρους δου­λειάς, ανά­με­σα στους ερ­γά­τες και τη διεύ­θυν­ση δεν με­σο­λα­βού­σε κά­ποια συν­δι­κα­λι­στι­κή δομή έστω και γρα­φειο­κρα­τι­κή, αλλά το «συν­δι­κα­λι­στι­κό» της SAVAK, με το ξε­χω­ρι­στό γρα­φείο ανα­κρί­σε­ων…

Η νέα ιρα­νι­κή ερ­γα­τι­κή τάξη και οι από­κλη­ροι των πό­λε­ων δεν ήταν οι μόνες ομά­δες που πνι­γό­ταν μέσα στο πλαί­σιο της «Λευ­κής Επα­νά­στα­σης». Οι εθνι­κές μειο­νό­τη­τες που απο­τε­λού­σαν του­λά­χι­στον το 1/3 του πλη­θυ­σμού της χώρας βί­ω­ναν σε κα­θη­με­ρι­νή βάση την κα­τα­πί­ε­ση του περ­σι­κού εθνι­κι­σμού. Οι φοι­τη­τές και η δια­νό­η­ση γε­νι­κό­τε­ρα ήταν μια άλλη με­γά­λη δε­ξα­με­νή δυ­σα­ρέ­σκειας ενά­ντια στο κα­θε­στώς. Τέλος, ήταν και οι έμπο­ροι, οι άν­θρω­ποι του πα­ζα­ριού, που συ­γκρο­τού­νταν γύρω από τα τζα­μιά και αντι­στε­κό­ταν με κάθε τρόπο στην πίεση εκ­συγ­χρο­νι­σμού της με­γά­λης αστι­κής τάξης.

Η πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση αυτών των κοι­νω­νι­κών ομά­δων βρήκε το πρό­σω­πο της στους φι­λε­λεύ­θε­ρους εθνι­κι­στές, την Αρι­στε­ρά και το σι­ϊ­τι­κό Iσλάμ.

Ο κό­σμος του πα­ζα­ριού εκ­προ­σω­πού­ταν από τον κλήρο. Η γραμ­μή που κυ­ριαρ­χού­σε ήταν του Χο­μεϊ­νί, που κα­τόρ­θω­νε να δένει στο άρμα των πλου­σί­ων και των φα­να­τι­κών των ηθι­κών νόμων, το Ισλάμ των φτω­χών. Κρα­τού­σε μια σκλη­ρή αντι-Σα­χι­κή στάση και στις μα­ζι­κές εκ­δη­λώ­σεις των ισλα­μι­στών στους δρό­μους, υπήρ­χαν πάντα η άγρια σύ­γκρου­ση με την SAVAK και ο εμπρη­σμός κι­νη­μα­το­γρά­φων που έπαι­ζαν πορνό, μα­γα­ζιών που που­λού­σαν αλκοόλ και τρα­πε­ζών.

Το Εθνι­κό Μέ­τω­πο είχε με­γά­λη επιρ­ροή στη δια­νό­η­ση (για­τροί, μη­χα­νι­κοί κλπ) και στο με­γά­λο ιδιω­τι­κό κε­φά­λαιο. Του έλει­πε όμως εντε­λώς η με­γά­λη λαϊκή βάση.

Το Του­ντέχ ήταν το ιστο­ρι­κό ερ­γα­τι­κό κόμμα της Αρι­στε­ράς. Ακο­λου­θού­σε πιστά τη γραμ­μή της ΕΣΣΔ σε όλα τα ζη­τή­μα­τα και είχε δια­μορ­φω­θεί ως κόμμα που έψα­χνε να βρει τις συμ­μα­χί­ες του σε κομ­μά­τια της αστι­κής τάξης.

Η άνευ­ρη και ανα­πο­τε­λε­σμα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση του Εθνι­κού Με­τώ­που και του Του­ντέχ οδή­γη­σαν σε αρι­στε­ρές δια­σπά­σεις στις Νε­ο­λαί­ες και των δύο κομ­μά­των. Έτσι προ­έ­κυ­ψαν οι Μου­τζα­χε­ντίν και οι Φε­ντα­γίν, που υιο­θέ­τη­σαν την αντάρ­τι­κη τα­κτι­κή σαν κύρια μορφή δρά­σης ενά­ντια στο κα­θε­στώς.

Η επα­νά­στα­ση που γκρέ­μι­σε τον Σάχη

Μέχρι το φθι­νό­πω­ρο του 1978, στο κί­νη­μα ενά­ντια στον Σάχη κυ­ριαρ­χού­σε το ισλα­μι­κό ρεύμα. Τα συν­θή­μα­τα, οι στό­χοι των επι­θέ­σε­ων, οι μορ­φές πάλης, ακόμη και οι χώροι ήταν δικές του επι­λο­γές. Όπως δικοί του ήταν και οι νε­κροί.

Από τον Οκτώ­βρη και μετά, το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα έκανε την εμ­φά­νι­σή του στους δρό­μους, με τα πο­λι­τι­κά αι­τή­μα­τα να δια­δέ­χο­νται τα οι­κο­νο­μι­κά και τις απερ­για­κές επι­τρο­πές να ορ­γα­νώ­νουν τις δια­δη­λώ­σεις και τις συ­γκρού­σεις. Αυτό που το έκανε να ξε­χω­ρί­ζει όμως ήταν η τα­κτι­κή των κυ­λιό­με­νων απερ­γιών που θα κα­τα­λή­ξουν στη γε­νι­κή πο­λι­τι­κή απερ­γία. Αυτό ήταν το νέο δε­δο­μέ­νο στην αντι­πα­ρά­θε­ση με το κα­θε­στώς που δεν θα άντεχε την ερ­γα­τι­κή πίεση και θα άρ­χι­ζε η απο­σύν­θε­ση του.

Αντι­γρά­φου­με από την Maryam Poya στο «Long live revolution!….»:

 «…Μέσα σε λίγες μέρες, κάθε τόσο, ένα και­νού­ριο τμήμα του ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού κα­τέ­βαι­νε σε απερ­γία ή ενω­νό­ταν με τις δια­δη­λώ­σεις και τις δια­μαρ­τυ­ρί­ες στους δρό­μους. Κάθε νύχτα και για μία ώρα, οι ερ­γα­ζό­με­νοι στις τη­λε­πι­κοι­νω­νί­ες διέ­κο­πταν την προ­πα­γάν­δα του κα­θε­στώ­τος στο ρα­διό­φω­νο και την τη­λε­ό­ρα­ση. Οι ερ­γα­ζό­με­νοι στους σι­δη­ρο­δρό­μους αρ­νού­νταν στους αξιω­μα­τι­κούς της αστυ­νο­μί­ας και του στρα­τού να τα­ξι­δέ­ψουν με τρένο. Οι ερ­γά­τες στην ατο­μι­κή ενέρ­γεια απερ­γού­σαν δη­λώ­νο­ντας ότι η βιο­μη­χα­νία τους είχε επι­βλη­θεί στο Ιράν από τις με­γά­λες δυ­νά­μεις για τις ανά­γκες ενός πυ­ρη­νι­κού πο­λέ­μου και όχι για ει­ρη­νι­κή χρήση. Το συ­γκρό­τη­μα χά­λυ­βα που είχε χτι­στεί από τους Ρώ­σους έκλει­σε τε­λεί­ως. Σχε­δόν όλες οι βιο­μη­χα­νι­κές εγκα­τα­στά­σεις είχαν κλεί­σει, εκτός από το γκάζι, τα τη­λέ­φω­να και τον ηλε­κτρι­σμό, όπου οι ερ­γά­τες συ­νέ­χι­σαν να δου­λεύ­ουν για να εξυ­πη­ρε­τή­σουν το κοινό, αλλά διευ­κρί­νι­ζαν ότι υπο­στή­ρι­ζαν τις απερ­γί­ες και τις δια­δη­λώ­σεις της ανα­τρο­πής του κα­θε­στώ­τος. Οι λι­με­νερ­γά­τες και οι ναυ­τι­κοί ξε­φόρ­τω­ναν μόνο τρό­φι­μα, φάρ­μα­κα και χαρτί, το οποίο ήταν απα­ραί­τη­το για την πο­λι­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα. Ολό­κλη­ρη η ερ­γα­τι­κή τάξη συμ­με­τεί­χε τώρα στο κί­νη­μα της εξέ­γερ­σης ενω­μέ­νη κάτω από το αί­τη­μα για την εκ­θρό­νι­ση του Σάχη και ολό­κλη­ρου του κα­θε­στώ­τος του και οι ερ­γά­τες άρ­χι­σαν να δια­τυ­πώ­νουν τις δικές τους ανη­συ­χί­ες για το μέλ­λον: οι ερ­γά­τες πε­τρε­λαί­ου έστει­λαν ανοι­χτό γράμ­μα στον Χο­μεϊ­νί, εκ­φρά­ζο­ντας την συ­μπα­ρά­στα­σή τους και ζη­τώ­ντας όμως συμ­με­το­χή των ερ­γα­τών στην μελ­λο­ντι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Οι ερ­γά­τες στη βιο­μη­χα­νία ηλε­κτρι­σμού και στην ηλε­κτρο­νι­κή βιο­μη­χα­νία απαι­τού­σαν νέους ερ­γα­τι­κούς νό­μους που αφο­ρού­σαν στον ερ­γα­τι­κό έλεγ­χο στη βιο­μη­χα­νία. Οι επι­τρο­πές των ερ­γα­τών πε­τρε­λαί­ου έστει­λαν μη­νύ­μα­τα συ­μπα­ρά­στα­σης στους τε­χνι­κούς και τους πι­λό­τους της στρα­τιω­τι­κής αε­ρο­πο­ρί­ας, οι οποί­οι τώρα πο­λε­μού­σαν ενα­ντί­ον του στρα­τού του Σάχη.

Η ορ­γα­νω­μέ­νη πα­ρέμ­βα­ση της ερ­γα­τι­κής τάξης –η οποία ενο­ποί­η­σε όλους τους άλ­λους κα­τα­πιε­σμέ­νους και εκ­με­ταλ­λευό­με­νους ερ­γα­ζό­με­νους της ιρα­νι­κής κοι­νω­νί­ας– άλ­λα­ξε τις πο­λι­τι­κές ισορ­ρο­πί­ες. Έτσι αυτό το τε­ρά­στιο λαϊκό κί­νη­μα ανέ­τρε­ψε ένα από τα πιο κα­τα­πιε­στι­κά κα­θε­στώ­τα των τε­λευ­ταί­ων χρό­νων».

Ο Σάχης έφυγε από το Ιράν στις 15 Γε­νά­ρη του 1979… Ο Χο­μεϊ­νί έφτα­σε στο Ιράν στις 1 Φλε­βά­ρη… Στις 4 Φλε­βά­ρη διο­ρί­ζει προ­σω­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση… Όμως στις 11 Φλε­βά­ρη η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά απο­κρού­ει στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα από το επί­λε­κτο ένο­πλο σώμα των «Αθα­νά­των» με μα­ζι­κό εξο­πλι­σμό του λαού! Ήταν η κο­ρυ­φαία στιγ­μή του επα­να­στα­τι­κού κι­νή­μα­τος.

Ένα ξε­κά­θα­ρο δί­λημ­μα

Μετά το απο­τυ­χη­μέ­νο πρα­ξι­κό­πη­μα, η κί­νη­ση των μαζών συ­νέ­χεια επε­κτει­νό­ταν. Πα­ντού, σε όλους τους χώ­ρους και σε όλες τις πε­ριο­χές, σχη­μα­τί­ζο­νται επι­τρο­πές από τα κάτω. Οι λέ­ξεις komiteh (επι­τρο­πή) και shoras (συμ­βού­λια) είναι στην κα­θη­με­ρι­νή γλώσ­σα των αν­θρώ­πων. Η επα­να­στα­τι­κή κα­τά­στα­ση είχε φτά­σει σε ορια­κό ση­μείο.

Όμως την ίδια ώρα η προ­σω­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση, που είχε διο­ρί­σει ο Χο­μεϊ­νί, ερ­γα­ζό­ταν πυ­ρε­τω­δώς για να ξα­να­στα­θε­ρο­ποι­ή­σει την κρα­τι­κή μη­χα­νή. Η με­γά­λη πλειο­ψη­φία των αξιω­μα­τι­κών και όλη σχε­δόν η κρα­τι­κή γρα­φειο­κρα­τία είχαν πα­ρα­μεί­νει στη θέση τους. Η SAVAK είχε εκ­κα­θα­ρι­στεί στο ηγε­τι­κό επί­πε­δο, αλλά οι υπό­γειοι μη­χα­νι­σμοί της έμει­ναν άθι­κτοι. Από την άποψη των τα­ξι­κών δυ­νά­με­ων, η προ­σω­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση ήταν η συ­νι­στα­μέ­νη των δια­φό­ρων τά­σε­ων της άρ­χου­σας τάξης. Το με­γά­λο ιδιω­τι­κό κε­φά­λαιο, οι έμπο­ροι του πα­ζα­ριού και κυ­ρί­ως ο κρα­τι­κός – κα­πι­τα­λι­στι­κός το­μέ­ας της οι­κο­νο­μί­ας. Η μόνη δια­φο­ρά ήταν ότι την κο­ρώ­να του Σάχη την είχε αντι­κα­τα­στή­σει το σα­ρί­κι του Αγια­τολ­λάχ. Οι ξένοι ει­δι­κοί, οι αυ­λι­κοί  κλπ, που είχαν δια­φύ­γει στη Δύση, πολύ γρή­γο­ρα αντι­κα­τα­στά­θη­καν από την ιρα­νι­κή δια­νό­η­ση (τε­χνι­κή, πο­λι­τι­κή και θε­ο­λο­γι­κή), με τον κλήρο να έχει τον πρώτο λόγο. Στο επί­πε­δο των πο­λι­τι­κών δυ­νά­με­ων, η προ­σω­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση ήταν η συμ­μα­χία του φι­λε­λεύ­θε­ρου εθνι­κι­σμού και του ισλα­μι­σμού, αλλά το κύρος του Χο­μεϊ­νί δεν έβαζε σε αμ­φι­σβή­τη­ση ποια τάση ηγού­νταν.

Ο εξο­πλι­σμός των μαζών με εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες όπλα και η δυ­να­μι­κή του κι­νή­μα­τος από τα κάτω έβαζε ξε­κά­θα­ρα το δί­λημ­μα: Θα συ­νε­χί­σει η αντι­σα­χι­κή επα­νά­στα­ση το δρόμο της και θα πε­ρά­σει στο κα­τώ­φλι της σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης ή θα στα­μα­τή­σει στη μέση; Με τους όρους των επι­τρο­πών και των συμ­βου­λί­ων, αυτό σή­μαι­νε συ­γκέ­ντρω­ση όλων των λαϊ­κών ορ­γά­νων σε ένα κε­ντρι­κό που θα υλο­ποιού­σε τα αι­τή­μα­τα των μαζών και θα λει­τουρ­γού­σε σαν εναλ­λα­κτι­κή εξου­σία στη προ­σω­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση. Αυτό το δί­λημ­μα, που ήταν το πραγ­μα­τι­κό, θα λυ­νό­ταν όμως μέσα από την πάλη των ζω­ντα­νών δυ­νά­με­ων της Αρι­στε­ράς και της προ­σω­ρι­νής κυ­βέρ­νη­σης….

Η πρώτη μάχη ήταν αυτή για την υπο­χρέ­ω­ση των γυ­ναι­κών να φο­ρούν βέλο. Στις 8 του Μάρτη, δε­κά­δες χι­λιά­δες γυ­ναί­κες κα­τέ­βη­καν στους δρό­μους κα­ταγ­γέ­λο­ντας την ισλα­μι­κή αντί­δρα­ση αλλά δέ­χτη­καν επί­θε­ση από συμ­μο­ρί­ες φα­να­τι­κών. Στα μέσα του Μάρτη συ­γκρο­τή­θη­κε η πραι­το­ρια­νή ορ­γά­νω­ση των «Φρου­ρών της Επα­νά­στα­σης» με σκοπό τη συ­ντρι­βή του άθεου κομ­μου­νι­σμού… Τον Απρί­λη και το Μάη ξε­κί­νη­σε το πρώτο κύμα κα­τα­στο­λής των εθνι­κών μειο­νο­τή­των. Τον Ιού­λιο κα­τέ­λα­βαν και έκλει­σαν τα γρα­φεία της φι­λε­λεύ­θε­ρης εφη­με­ρί­δας «Αγια­τε­γκάν». Την ίδια πε­ρί­ο­δο ορ­γα­νώ­θη­καν συ­στη­μα­τι­κές επι­θέ­σεις στα γρα­φεία των αρι­στε­ρών ορ­γα­νώ­σε­ων. Ήταν μια αλυ­σί­δα μαχών και ηττών που έφερε την Αρι­στε­ρά σε συ­νε­χή υπο­χώ­ρη­ση.

Μόνο η Πρω­το­μα­γιά απο­τέ­λε­σε αντί­βα­ρο στην επί­θε­ση της αντί­δρα­σης. Όπως και η επί­μο­νη αντί­στα­ση των shoras στο σχέ­διο της διά­λυ­σής τους. Αλλά η προ­ο­πτι­κή της εξου­σί­ας των ερ­γα­τι­κών συμ­βου­λί­ων είχε χαθεί πια από τον ορί­ζο­ντα. Το επα­να­στα­τι­κό ρεύμα είχε υπο­χω­ρή­σει.

Στις 4 του Νο­έμ­βρη μια ομάδα ισλα­μι­στών φοι­τη­τών έκανε κα­τά­λη­ψη στην αμε­ρι­κά­νι­κη πρε­σβεία και αιχ­μα­λώ­τι­σε το προ­σω­πι­κό της σαν όμη­ρους. Η κα­τά­λη­ψη τρά­βη­ξε τη προ­σο­χή των μαζών από τον αντι­δρα­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα της κυ­βέρ­νη­σης και την ανα­βά­πτι­σε σε αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή δύ­να­μη. Αυτό το απο­τέ­λε­σμα στη­ρί­χτη­κε όμως από την τε­ρά­στια αδυ­να­μία της Αρι­στε­ράς να κα­τα­νο­ή­σει τη δια­φο­ρά του αντι­ι­μπε­ρια­λι­σμού που έχει αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό και διε­θνι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα από τον εθνι­κι­στι­κό αντι­ι­μπε­ρια­λι­σμό. Έτσι η Αρι­στε­ρά αυ­το­κα­τέ­λυ­σε την αυ­το­νο­μία της και απο­σύρ­θη­κε από τα αντι­κυ­βερ­νη­τι­κά μέ­τω­πα πάλης (δη­μο­κρα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα μειο­νο­τή­των και γυ­ναι­κών, αι­τή­μα­τα ενά­ντια στη φτώ­χεια και  για έλεγ­χο της πα­ρα­γω­γής). Οι ισλα­μι­στές αρ­πά­ξαν την ευ­και­ρία και εμ­φα­νί­στη­καν σαν ενω­τι­κή ηγε­μο­νι­κή δύ­να­μη σέρ­νο­ντας από πίσω τους την συγ­χυ­σμέ­νη Αρι­στε­ρά. Επι­βε­βαί­ω­σαν άμεσα την ηγε­μο­νία τους με το δη­μο­ψή­φι­σμα για τα άρθρα του συ­ντάγ­μα­τος που κέρ­δι­σε 98% των ψήφων.  Ήταν ένα δη­μο­ψή­φι­σμα που στή­ρι­ξε ανοι­κτά η Αρι­στε­ρά…

Αντε­πα­νά­στα­ση

Ποιο ήταν το φι­νά­λε; Το 1980, λίγο πριν την ει­σβο­λή του Ιράκ, η κυ­βέρ­νη­ση διέ­λυ­σε τα σκόρ­πια ερ­γα­τι­κά συμ­βού­λια και ξε­κί­νη­σε την εκ­κα­θά­ρι­ση των πα­νε­πι­στη­μί­ων με τον «πο­λι­τι­στι­κό πό­λε­μο». Το 1981, το επό­με­νο κα­λο­καί­ρι, οι ισλα­μι­στές κυ­ριάρ­χη­σαν πλή­ρως στο εσω­τε­ρι­κό του μπλοκ εξου­σί­ας δια­λύ­ο­ντας τη φι­λε­λεύ­θε­ρη τάση. Πα­ράλ­λη­λα τσά­κι­σαν και τις ορ­γα­νώ­σεις της Αρι­στε­ράς με μα­ζι­κές συλ­λή­ψεις και εκτε­λέ­σεις. Οι εθνι­κές μειο­νό­τη­τες έχα­σαν κάθε στοι­χειώ­δες δι­καί­ω­μα. Οι γυ­ναί­κες υπο­τά­χθη­καν στο νόμο της σαρία. Το δι­καί­ω­μα της απερ­γί­ας κα­ταρ­γή­θη­κε, όπως και το 8ωρο. Έτσι πάνω στη συ­ντρι­βή των κα­τα­κτή­σε­ων του κι­νή­μα­τος θε­με­λιώ­θη­κε η Ισλα­μι­κή Δη­μο­κρα­τία. Η αντε­πα­νά­στα­ση είχε επι­κρα­τή­σει. Ο ισλα­μι­σμός προ­σαρ­μό­στη­κε  στις ανά­γκες του ιρα­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού και έγινε το επί­ση­μο πο­λι­τι­κό και θρη­σκευ­τι­κό δόγμα του.

Για την κα­τα­στρο­φι­κή ήττα της ιρα­νι­κής επα­νά­στα­σης δεν μπο­ρού­με να ψέ­ξου­με την ιρα­νι­κή ερ­γα­τι­κή τάξη, ούτε για το μέ­γε­θος της ούτε και για  την πο­λι­τι­κή της συ­νεί­δη­ση. Οι αι­τί­ες βρί­σκο­νται στην πο­λι­τι­κή των ορ­γα­νώ­σε­ων και κομ­μά­των της ιρα­νι­κής Αρι­στε­ράς. Πολλά ήταν τα λάθη τα­κτι­κής που έγι­ναν, ιδιαί­τε­ρα την πιο κρί­σι­μη στιγ­μή της επα­να­στα­τι­κής κα­τά­στα­σης, μετά την πτώση και τη φυγή του Σάχη. Σχε­δόν όλα, ή τα πε­ρισ­σό­τε­ρα από αυτά, οφεί­λο­νταν σε μια στρα­τη­γι­κή επι­λο­γή, που ήταν κοινή σε όλες τις με­γά­λες ορ­γα­νώ­σεις του­λά­χι­στον: τη γραμ­μή της επα­νά­στα­σης των στα­δί­ων. Αυτό σή­μαι­νε ότι η επα­νά­στα­ση στο Ιράν θα είχε πρώτα ένα στά­διο δη­μο­κρα­τι­κό που προ­ϋ­πέ­θε­τε τη συμ­μα­χία του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος με ένα κομ­μά­τι μιας προ­ο­δευ­τι­κής αστι­κής δη­μο­κρα­τι­κής τάξης (που δεν υπήρ­χε έτσι και αλ­λιώς) και αφού ολο­κλη­ρω­νό­ταν… θα ακο­λου­θού­σε το σο­σια­λι­στι­κό στά­διο της επα­νά­στα­σης. Κρί­σι­μος όρος για αυτό ήταν ο αυ­το­έ­λεγ­χος του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος για να μη δια­τα­ρα­χθεί η σχέση με τη συμ­μα­χι­κή δύ­να­μη. Ποια ήταν στη συ­γκε­κρι­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση του Ιράν η «προ­ο­δευ­τι­κή αστι­κή δύ­να­μη»; Ήταν η κυ­βέρ­νη­ση Χο­μεϊ­νί… Έτσι τα αυ­το­νό­η­τα δι­καιώ­μα­τα ελευ­θε­ρί­ας και ισό­τη­τας των γυ­ναι­κών, το δι­καί­ω­μα αυ­το­διά­θε­σης των εθνο­τή­των, η ελευ­θε­ρία του Τύπου κλπ έπρε­πε να θυ­σια­στούν για αυτήν τη συμ­μα­χία. Το απο­τέ­λε­σμα ήταν να απο­μο­νω­θούν και να νι­κη­θούν αυτά τα κι­νή­μα­τα και κατ’ επέ­κτα­ση να κα­ταρ­ρεύ­σει πο­λι­τι­κά η Αρι­στε­ρά. Και στη συ­νέ­χεια να απο­δε­κα­τι­στεί με μα­ζι­κές δο­λο­φο­νί­ες στους δρό­μους και τις φυ­λα­κές.

Η επα­νά­στα­ση του Ιράν ήταν μία από τις με­γα­λύ­τε­ρες επα­να­στά­σεις του 20ού αιώνα. Θα στα­θού­με με από­λυ­το σε­βα­σμό στον ηρω­ι­κό αγώνα και τη θυσία των συ­ντρό­φων και των συ­ντρο­φισ­σών που πο­λέ­μη­σαν μέ­χρις εσχά­των.

Παναγιώτης Λίλλης 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά