28 Ekim “HAYIR” yotusu, İtalyan Büyükelçi tarafından Yunan diktatör İoannis Metaksas’a 28 Ekim 1940’ta verilen ültimatomda yer alan İtalyan iddialarını, Yunanistan’ın reddetmesini anmak için kutlanıyor.
Bu reddin sonucu, ülkenin ’40 destanı olarak anılan 1940 Yunan-İtalyan Savaşı’na gidilmiştir.
Bu tarih, Yunanistan ve Kıbrıs’ta her yıl resmi ulusal bayram olarak kutlanmaktadır. Ayrıca, dünya çapında birçok Yunan topluluğu HAYIR’ın yıldönümünü kutluyor.
28 Ekim 1940 sabahı saat 03:00’ten kısa bir süre sonra, o zamanki İtalyan Hükümeti, Atina’daki İtalyan Büyükelçisi Emanuele Grazzi aracılığıyla Yunanistan’a bir ültimatom gönderdi.
Metni okuduktan sonra, Metaksas bakışlarını İtalyan Büyükelçisi’ne çevirdi ve ona Fransızca (resmi diplomatik dil) şu tarihi cümleyi yanıtladı: “Alors, c’est la guerre”, (Fransızca: alor, in la guerre – Bu, savaş anlamına gelir), böylece İtalyan talepleri üzerindeki olumsuz konumu ortaya koydu.
Graci, 1945’te yayınlanan anılarında bu sahneyi şöyle anlatıyor:
“Oturur oturmaz, hükümetimin beni son derece acil bir duyuru yapmakla görevlendirdiğini söyledim ve tek kelime etmeden metni kendisine verdim. Metaksas okumaya başladı. Kâğıdı tutan eller hafifçe titriyordu ve gözlüklerin ardından, heyecanlandığında eskiden olduğu gibi gözlerinin sulandığını görebiliyordum. Okumayı bitirdiğinde yüzüme baktı ve üzgün ama kararlı bir sesle şöyle dedi: ‘Alors, c’est la guerre!’ (yani bir savaşımız var). İtalyan hükümetinin, Yunan hükümetinin taleplerini kabul etmesini ve sabah 6:00’da hareketlerine başlayacak olan İtalyan birliklerinin serbestçe geçmesine izin vermesini umduğunu söyledim. Daha sonra Metaksas bana, teslim olmayı istese bile, üç saat içinde kralın emirlerini almasının ve İtalyan birliklerinin serbest geçişi için gerekli talimatları vermesinin mümkün olacağını nasıl düşünebildiğimi sordu.” (Emmanuele Grazzi, Sonun Başlangıcı, 1980, s. 285)
Metaksas, o sırada Yunan halk duyarlılığını, boyun eğmeyi reddetmeyi ifade etmişti ve bu ret, o zamanki Yunan basınına “HAYIR” kelimesiyle yansımıştı. “HAYIR” kelimesinin ilk kez 30 Ekim 1940’ta N. P. Efstratiou tarafından “Hellenic Future” gazetesinin birinci sayfasında manşet olarak kullanıldığı belirtilmektedir.
